Katarzyna Tadla
Od 2025 roku polski rynek pracy czekają poważne zmiany dotyczące rozliczania umów cywilnoprawnych, takich jak umowy zlecenia i umowy o dzieło. Nowe regulacje mają na celu zwiększenie ochrony osób pracujących na podstawie tych umów oraz ograniczenie ich nadużywania. Zmiany wynikają z założeń Krajowego Planu Odbudowy (KPO) i wpłyną zarówno na pracodawców, jak i pracowników. Poniżej przedstawiamy szczegóły planowanych reform i ich konsekwencje. Umowy od 2025 będą funkcjonowały w zupełnie nowych warunkach prawnych, co wymaga przygotowania się na zmiany.
Co zmieni się w umowach zlecenia i o dzieło od 2025 roku?
1. Pełne oskładkowanie umów zlecenia
Zgodnie z nowymi przepisami, od 1 stycznia 2025 roku wszystkie umowy zlecenia mają być objęte pełnymi składkami na ubezpieczenia społeczne. Oznacza to, że pracodawca będzie zobowiązany do odprowadzania składek emerytalnych, rentowych, chorobowych i wypadkowych od każdej umowy, niezależnie od tego, czy dana osoba ma inne źródła dochodu.
Obecnie oskładkowanie umów zlecenia jest ograniczone – składki są obowiązkowe tylko w przypadku, gdy taka umowa stanowi jedyne źródło utrzymania lub suma dochodów z kilku umów nie przekracza minimalnego wynagrodzenia. Po zmianach te wyjątki znikną, co oznacza, że:
- Każda umowa zlecenia będzie w pełni oskładkowana.
- Pracodawcy poniosą wyższe koszty związane z zatrudnieniem na podstawie umów cywilnoprawnych.
- Zleceniobiorcy zyskają większe zabezpieczenie socjalne, w tym prawo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych.
2. Obowiązkowe zgłaszanie umów o dzieło do ZUS
Już od stycznia 2021 roku obowiązuje przepis nakładający na zleceniodawców obowiązek zgłaszania umów o dzieło do ZUS. W praktyce oznacza to, że organ ten posiada szczegółowe informacje na temat liczby takich umów oraz ich charakteru. Planowane zmiany mogą dodatkowo uszczelnić system, wprowadzając obowiązek oskładkowania także części umów o dzieło, jeśli ich charakter nie spełnia wymogów stricte twórczej działalności.
3. Zaliczanie okresów pracy na umowach cywilnoprawnych do stażu pracy
Od 2026 roku planowane jest również wliczanie okresów pracy na podstawie umów zlecenia do stażu pracy. W praktyce oznacza to, że zleceniobiorcy zyskają prawo do uwzględniania tych okresów przy naliczaniu urlopów czy innych świadczeń pracowniczych. Umowy od 2025 będą więc bardziej zbliżone do klasycznych umów o pracę pod względem praw i obowiązków.
Dlaczego wprowadzane są zmiany w umowach cywilnoprawnych?
Zmiany wynikają z założeń Krajowego Planu Odbudowy oraz konieczności dostosowania polskiego prawa pracy do standardów europejskich. Główne cele reform to:
- Ograniczenie nadużywania umów cywilnoprawnych, które często są stosowane jako alternatywa dla umów o pracę.
- Zwiększenie ochrony socjalnej pracowników – pełne oskładkowanie zapewni zleceniobiorcom prawo do emerytury, zasiłków chorobowych i rentowych.
- Zapewnienie stabilności systemu ubezpieczeń społecznych, poprzez rozszerzenie bazy płatników składek.
Konsekwencje zmian dla pracodawców i pracowników
Dla pracodawców:
- Wyższe koszty zatrudnienia – pełne oskładkowanie umów zlecenia zwiększy obciążenia finansowe związane z zatrudnianiem pracowników na podstawie umów cywilnoprawnych.
- Konieczność dostosowania umów do nowych przepisów – pracodawcy będą musieli dokładniej analizować charakter współpracy i ewentualnie przekształcać umowy cywilnoprawne w umowy o pracę.
Dla pracowników:
- Lepsza ochrona socjalna – pełne oskładkowanie zwiększy wysokość przyszłych świadczeń emerytalnych oraz zapewni prawo do zasiłków w razie choroby czy wypadku.
- Większa stabilność zatrudnienia – zmiany mogą skłonić pracodawców do częstszego oferowania umów o pracę.
Czy zmiany wejdą w życie na pewno w 2025 roku?
Zgodnie z najnowszymi informacjami z listopada 2024 roku, przedstawiciele rządu potwierdzili, że termin wejścia w życie pełnego oskładkowania umów cywilnoprawnych może zostać przesunięty na 2026 rok. Powodem są negocjacje z Unią Europejską oraz analiza skutków reformy dla rynku pracy. Jednak warto już teraz przygotować się na zmiany, ponieważ umowy od 2025 roku będą podlegały znacznie większym obciążeniom finansowym i administracyjnym.
Umowy od 2025 – Podsumowanie
Zmiany w rozliczaniu umów zlecenia i o dzieło od 2025 roku mają zrewolucjonizować rynek pracy w Polsce. Pełne oskładkowanie tych umów ma na celu zwiększenie ochrony socjalnej pracowników, ale jednocześnie oznacza wyższe koszty dla pracodawców. Choć termin wprowadzenia reformy może się przesunąć, warto już teraz zrozumieć ich wpływ na system zatrudnienia. Umowy od 2025 będą funkcjonować na zasadach, które bardziej przypominają standardowe umowy o pracę, co wpłynie na rynek pracy zarówno w kontekście kosztów, jak i stabilności zatrudnienia.
