Rafal Morawski
Działalność nierejestrowana to specyficzna forma prowadzenia aktywności zawodowej, wiążąca się z licznymi preferencjami. Ze względu na zwolnienia z większości obowiązków nałożonych na przedsiębiorców, osoby takie mogą się zastanawiać, jakim numerem identyfikacyjnym się posługiwać. Sprawdź, czy prowadząc działalność nierejestrowaną musisz mieć NIP, czy możesz korzystać z numeru PESEL.
Na czym polega działalność nierejestrowana
Przepisy prawa podatkowego dają osobom fizycznym możliwość osiągania bezpośrednich dochodów na małą skalę bez konieczności rejestrowania działalności gospodarczej. Zgodnie art. 5 ustawy Prawo przedsiębiorców, działalność nierejestrowana jest możliwa, jeśli osiągany z niej przychód należny w każdym miesiącu nie przekracza 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę określonego na dany rok. Przy czym przywilej ten przysługuje wyłącznie osobom, które w ciągu ostatnich 60 miesięcy nie prowadziły działalności gospodarczej.
Działalność nierejestrowana nie wymaga zgłoszenia do CEIDG. Jeśli prowadząca ją osoba zdecyduje się złożyć takie zgłoszenie, z dniem wskazanym we wniosku zaczyna prowadzić działalność gospodarczą. Może to zrobić w każdej chwili. Jedną z podstawowych preferencji przy działalności nierejestrowanej jest brak konieczności opłacania składek ZUS.
Numer NIP czy PESEL – co na to przepisy?
Ustawa o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników wyróżnia dwa rodzaje identyfikatorów podatkowych:
PESEL – numerem tym posługują się osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej lub niebędące zarejestrowanymi podatnikami podatku od towarów i usług;
NIP – obowiązuje dla pozostałych podmiotów podlegających obowiązkowi ewidencyjnemu (czyli każdego podmiotu mającego status podatnika lub płatnika) .
Zgodnie z przepisami, każdy podmiot mający status podatnika lub płatnika podlega obowiązkowi ewidencyjnemu – niezależnie od formy prawnej, w której funkcjonuje w obrocie gospodarczym. W świetle ustawy – Prawo przedsiębiorców, osoba prowadząca działalność nierejestrowaną nie jest osobą prowadzącą działalność gospodarczą. W tym zakresie osoby takiej nie obejmuje obowiązek posługiwania się numerem NIP.
Jednak rozstrzygnięcie kwestii, czy działalność nierejestrowana obliguje daną osobę do posługiwania się numerem NIP, czy wystarczy numer PESEL, wymaga wzięcia pod uwagę także przepisów o VAT.
Działalność nierejestrowana a VAT
Aby ostatecznie odpowiedzieć sobie na pytanie, czy działalność nierejestrowana wymaga posiadania numeru NIP, musimy sięgnąć po przepisy Ordynacji podatkowej oraz ustawy o VAT.
Osoba fizyczna prowadząca działalność nierejestrowaną nie jest podmiotem prowadzącym działalność gospodarczą. Jednak co z jej statusem podatnika VAT? Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT:
Art. 15. 1. Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
Natomiast w art. 15 ust. 2 zdefiniowano działalność gospodarczą:
2. Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
Aktywność osoby prowadzącej działalność nierejestrowaną spełnia przesłanki określone w powyższym przepisie. Oznacza to, iż w świetle ustawy o VAT taka działalność wpisuje się w definicję działalności gospodarczej.
Jak widzimy, choć zasadniczo działalność nierejestrowana nie stawia przed wykonującą ją osobą takich wymagań jak działalność gospodarcza, jest nią w świetle przepisów o VAT. Dlatego podatnik nie posługuje się już numerem PESEL – musi mieć nadany numer NIP.
Ważne!
Osoba prowadząca działalność nierejestrowaną posługuje się numerem NIP. Nie może korzystać z numeru PESEL jako identyfikatora podatkowego.
Jak uzyskać numer NIP
Osoby prowadzące działalność gospodarczą otrzymują numer NIP wskutek złożenia wniosku CEIDG-1. Osoby prowadzące działalność nierejestrowaną tego nie robią. Jak zatem uzyskują numer NIP? Poprzez złożenie w urzędzie skarbowym właściwym według miejsca zamieszkania zgłoszenia identyfikacyjnego NIP-7.
Prawidłowe wypełnienie formularza NIP-7 jest bardzo istotne. Należy zwrócić szczególną uwagę na część A.4, gdzie zaznaczamy drugie od góry okienko „osoba podlegająca zarejestrowaniu jako podatnik podatku od towarów i usług lub będąca zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług”. Odpowiedź z urzędu udzielana jest bardzo szybko – maksymalnie w ciągu 3 dni od dnia wpływu poprawnie wypełnionego zgłoszenia identyfikacyjnego.
