Jak działa podatek progresywny w Polsce?

Podatek progresywny to system, w którym wysokość stawki podatkowej rośnie wraz z dochodem podatnika. W praktyce oznacza to, że osoby zarabiające więcej płacą wyższy procent swojego dochodu na podatek niż osoby o niższych zarobkach. Takie rozwiązanie ma na celu zapewnienie sprawiedliwości podatkowej i redystrybucję dochodów w społeczeństwie.

W Polsce obowiązuje progresywna skala podatkowa dla osób fizycznych (PIT), która obejmuje dwa progi podatkowe. W 2025 roku system opodatkowania nie ulega znaczącym zmianom, a stawki podatkowe pozostają takie same jak w poprzednich latach. Przyjrzyjmy się dokładnie, jak działa podatek progresywny w Polsce, jakie są progi podatkowe i jak wpływa on na różne grupy dochodowe.

Podstawowe zasady podatku progresywnego w Polsce

Podatek progresywny różni się od podatku liniowego tym, że jego stawki są uzależnione od wysokości osiąganych dochodów. W Polsce osoby fizyczne płacą podatek dochodowy według skali podatkowej, która obejmuje dwa progi:

• Dochód do 120 000 zł rocznie – podatek wynosi 12% od podstawy opodatkowania,
• Dochód powyżej 120 000 zł rocznie – podatek wynosi 32% od nadwyżki ponad ten próg.

Podatek progresywny obejmuje osoby uzyskujące dochody m.in. z umowy o pracę, umowy zlecenia, umowy o dzieło oraz działalności gospodarczej (o ile nie wybrały innej formy opodatkowania, np. podatku liniowego).

Progi podatkowe w 2025 roku

Zgodnie z informacjami Ministerstwa Finansów, w 2025 roku progi podatkowe pozostają bez zmian. Oznacza to, że osoby zarabiające do 120 000 zł rocznie nadal będą objęte stawką 12%, a dochody powyżej tej kwoty zostaną opodatkowane stawką 32%.

Jak oblicza się podatek według skali progresywnej?

Podatek progresywny w Polsce jest naliczany według określonej formuły. Przy obliczaniu podatku stosuje się również kwotę zmniejszającą podatek, która wynosi 3 600 zł.

Przykładowe obliczenie podatku dla osoby o rocznym dochodzie 150 000 zł:

1. Dochód do 120 000 zł:
   • 120 000 zł × 12% = 14 400 zł.
   • Po uwzględnieniu kwoty zmniejszającej podatek: 14 400 zł – 3 600 zł = 10 800 zł.
2. Dochód powyżej 120 000 zł:
   • 150 000 zł – 120 000 zł = 30 000 zł.
   • 30 000 zł × 32% = 9 600 zł.
3. Łączny podatek:
   • 10 800 zł + 9 600 zł = 20 400 zł.

Osoba zarabiająca 150 000 zł rocznie zapłaci więc 20 400 zł podatku dochodowego.

Kwota wolna od podatku w 2025 roku

Kwota wolna od podatku to dochód, od którego nie trzeba płacić podatku dochodowego. W Polsce kwota wolna od podatku wynosi 30 000 zł, co oznacza, że osoby zarabiające mniej niż ta kwota nie płacą podatku dochodowego.

W 2025 roku nie dojdzie do podwyższenia kwoty wolnej do 60 000 zł, mimo wcześniejszych spekulacji na ten temat. Ostatecznie rząd nie zdecydował się na zmiany w tym zakresie, pozostawiając obecne zasady bez zmian.

Jak działa kwota wolna od podatku w praktyce?

• Jeśli podatnik zarobi do 30 000 zł, to nie zapłaci żadnego podatku PIT.
• Osoby zarabiające powyżej 30 000 zł mogą odliczyć kwotę zmniejszającą podatek, wynoszącą 3 600 zł rocznie.

Przykładowo, osoba zarabiająca 40 000 zł rocznie zapłaci podatek tylko od 10 000 zł, ponieważ pierwsze 30 000 zł jest zwolnione z podatku.

Zalety i wady podatku progresywnego

Podatek progresywny ma zarówno zwolenników, jak i przeciwników. Jego celem jest sprawiedliwy podział obciążeń podatkowych, ale nie brakuje także krytycznych głosów.

Zalety:

Większa sprawiedliwość społeczna – osoby zarabiające więcej płacą wyższy procent swojego dochodu, co pomaga zmniejszać nierówności społeczne.
Ochrona osób o niskich dochodach – dzięki kwocie wolnej od podatku osoby najmniej zarabiające są częściowo lub całkowicie zwolnione z opodatkowania.
Większe wpływy do budżetu państwa – wyższe podatki dla najlepiej zarabiających pozwalają na finansowanie usług publicznych, takich jak edukacja czy służba zdrowia.

Wady:

Wysokie opodatkowanie najlepiej zarabiających – osoby, które osiągają wysokie dochody, mogą decydować się na przeniesienie działalności za granicę lub stosowanie optymalizacji podatkowej.

Zniechęcanie do pracy i inwestycji – wyższe podatki mogą ograniczać motywację do zwiększania dochodów oraz inwestowania w rozwój zawodowy.

Skomplikowany system podatkowy – różne ulgi, odliczenia i progi mogą powodować trudności w rozliczaniu podatku.

Podatek progresywny w innych krajach

Podatek progresywny jest stosowany w większości krajów rozwiniętych, ale jego struktura może się różnić.

• Niemcy – system podatkowy obejmuje pięć progów podatkowych, a najwyższa stawka wynosi 45% dla dochodów powyżej 277 000 euro rocznie.
• Francja – progresja podatkowa obejmuje pięć stawek, przy czym najwyższa wynosi 45% dla dochodów powyżej 168 994 euro rocznie.
• USA – system podatkowy składa się z siedmiu progów, a najwyższa stawka podatkowa wynosi 37% dla dochodów powyżej 539 900 dolarów rocznie.

Polska na tle innych krajów ma stosunkowo prostą skalę podatkową, z tylko dwoma progami podatkowymi i stosunkowo niską najwyższą stawką.

Podsumowanie

Podatek progresywny w Polsce opiera się na dwóch progach podatkowych: 12% dla dochodów do 120 000 zł i 32% dla dochodów powyżej tej kwoty. W 2025 roku progi podatkowe oraz kwota wolna od podatku (30 000 zł) pozostają bez zmian, pomimo wcześniejszych dyskusji na temat podwyższenia kwoty wolnej.

System progresywny pomaga ograniczać nierówności dochodowe, ale może również stanowić wyzwanie dla osób osiągających wyższe dochody. Dla podatników kluczowe jest świadome planowanie finansów oraz monitorowanie ewentualnych zmian w przepisach podatkowych.

Czy obecny system podatkowy w Polsce jest sprawiedliwy? Opinie są podzielone, ale jedno jest pewne – podatek progresywny pozostaje istotnym elementem polityki fiskalnej kraju.