Katarzyna Tadla
Wynagrodzenie przestojowe to mechanizm, który chroni pracownika w sytuacji, gdy nie może on wykonywać swoich obowiązków z przyczyn niezależnych od siebie, ale pozostaje w gotowości do podjęcia pracy. Zasady naliczania wynagrodzenia przestojowego regulują przepisy Kodeksu pracy, a w szczególności art. 81. Poniżej przedstawiamy szczegółowe kroki, jak poprawnie obliczyć to wynagrodzenie, uwzględniając najnowsze przepisy oraz przykłady.
1. Czym jest przestój w pracy?
Przestój jest to sytuacja, w której pracownik nie może wykonywać swoich obowiązków z przyczyn leżących po stronie pracodawcy lub zewnętrznych, na które nie ma wpływu ani pracodawca, ani pracownik. Typowe przykłady przestoju to awaria sprzętu, brak narzędzi pracy, problemy techniczne, a nawet warunki atmosferyczne (np. w branży budowlanej). Kluczowym warunkiem, aby pracownik miał prawo do wynagrodzenia za przestój, jest jego gotowość do pracy – zarówno fizyczna, jak i psychiczna.
Przestój nie może być spowodowany z winy pracownika. Jeżeli to pracownik przyczynił się do przerwania pracy, np. przez uszkodzenie urządzenia, wynagrodzenie przestojowe mu nie przysługuje.
2. Zasady obliczania wynagrodzenia przestojowego
Zgodnie z art. 81 § 1 Kodeksu pracy, pracownikowi przysługuje wynagrodzenie przestojowe w wysokości 60% wynagrodzenia zasadniczego, jednak nie może być ono niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na dany rok kalendarzowy. Ważne jest, że wynagrodzenie to obejmuje tylko stawkę zasadniczą, a nie dodatkowe elementy wynagrodzenia, takie jak premie czy dodatki.
Warto podkreślić, że w przypadku przestoju ekonomicznego, który może być stosowany w szczególnych sytuacjach (np. pandemia), wynagrodzenie przestojowe może wynosić minimalnie 50% wynagrodzenia, ale nie może być niższe niż minimalna pensja.
3. Krok po kroku – jak obliczyć wynagrodzenie za przestój?
Krok 1: Ustalenie wynagrodzenia zasadniczego
Wynagrodzenie przestojowe zależy od wynagrodzenia zasadniczego, czyli stawki osobistego zaszeregowania pracownika, określonej w jego umowie o pracę. Stawka ta obejmuje wyłącznie płacę podstawową, bez premii, dodatków czy innych świadczeń.
Krok 2: Wyliczenie stawki godzinowej
Jeśli wynagrodzenie pracownika jest określone miesięcznie, to należy obliczyć jego stawkę godzinową. W tym celu należy podzielić miesięczne wynagrodzenie przez liczbę godzin pracy przypadających w danym miesiącu.
Przykład: Załóżmy, że pracownik zarabia 4000 zł brutto miesięcznie, a w danym miesiącu do przepracowania ma 160 godzin. Stawkę godzinową obliczamy następująco:
4000zł/160godz.=25złzagodzinę4000 zł / 160 godz. = 25 zł za godzinę4000zł/160godz.=25złzagodzinę
Krok 3: Obliczenie wynagrodzenia za przestojowe
Wysokość wynagrodzenia przestojowego oblicza się, mnożąc stawkę godzinową przez liczbę godzin przestoju. Jeśli pracownik miał 10 godzin przestoju, jego wynagrodzenie za ten czas wyniesie:
25zł×10godz.=250zł25 zł × 10 godz. = 250 zł25zł×10godz.=250zł
Krok 4: Zastosowanie minimalnych norm
Jeśli obliczone wynagrodzenie przestojowe wynosi mniej niż minimalne wynagrodzenie obowiązujące w danym roku (w 2024 r. płaca minimalna wynosi 4242 zł brutto), należy dostosować je do tej kwoty. Oznacza to, że nawet przy niskich stawkach wynagrodzenia pracownik musi otrzymać kwotę nie mniejszą niż wynagrodzenie minimalne.
4. Przestój spowodowany warunkami zewnętrznymi
Czasami przyczyną przestoju mogą być warunki atmosferyczne, szczególnie w branżach takich jak budownictwo czy rolnictwo. W takiej sytuacji, jeśli przestój nie jest winą pracownika ani pracodawcy, pracodawca może przyznać wynagrodzenie na podstawie wewnętrznych regulaminów firmy. Ważne jest, aby tego rodzaju przepisy były zgodne z Kodeksem pracy.
5. Inna praca w czasie przestoju
Przestojowe to czas, kiedy pracodawca ma prawo zlecić pracownikowi inne zadania, które nie wymagają przestoju. W takim przypadku pracownik powinien otrzymać wynagrodzenie za wykonywanie nowej pracy. Jeśli jednak nowe obowiązki nie są zgodne z jego kwalifikacjami lub wymaganiami stanowiska, wynagrodzenie to nie może być niższe niż wynagrodzenie przestojowe, które otrzymałby za niewykonywanie pracy.
Przykład obliczenia wynagrodzenia za przestój
Pani Maria pracuje jako księgowa i zarabia 6000 zł brutto miesięcznie. W wyniku awarii systemu komputerowego nie mogła pracować przez 8 godzin w ciągu miesiąca. Obliczmy, ile wyniesie jej wynagrodzenie za czas przestoju.
- Obliczamy stawkę godzinową:
6000zł/160godz.=37,50złzagodzinę6000 zł / 160 godz. = 37,50 zł za godzinę6000zł/160godz.=37,50złzagodzinę - Obliczamy wynagrodzenie za przestój:
37,50zł×8godz.=300zł37,50 zł × 8 godz. = 300 zł37,50zł×8godz.=300zł
Pani Maria za 8 godzin przestoju otrzyma wynagrodzenie w wysokości 300 zł brutto.
6. Sankcje i odpowiedzialność pracodawcy
Pracodawca, który nie wypłaci wynagrodzenia za czas przestoju, naraża się na odpowiedzialność prawną. Pracownik ma prawo zgłosić nieprawidłowości do Państwowej Inspekcji Pracy, która może nałożyć na pracodawcę kary finansowe.
Przestojowe – Podsumowanie
Obliczanie wynagrodzenia przestojowego opiera się na kilku kluczowych zasadach, które są dokładnie określone w Kodeksie pracy. W praktyce pracodawca musi wziąć pod uwagę wynagrodzenie zasadnicze, stawkę godzinową oraz liczbę godzin przestoju, a także zastosować minimalne normy wynagrodzenia. Pamiętaj, że pracownik, który nie może wykonywać swoich obowiązków z przyczyn od niego niezależnych, ma prawo do wynagrodzenia, które chroni jego interesy finansowe w trudnych sytuacjach.
Przestrzeganie tych zasad jest niezbędne, aby zarówno pracodawca, jak i pracownik postępowali zgodnie z przepisami prawa pracy, co jest kluczowe w utrzymaniu stabilnych warunków zatrudnienia.
