Ulga na złe długi w VAT a korekta podatku naliczonego u dłużnika

Jednym z przywilejów przysługujących czynnym podatnikom VAT jest możliwość skorzystania z ulgi na złe długi. Powoduje ona skutki zarówno po stronie wierzyciela, jak i dłużnika. W tym kontekście warto wiedzieć, kiedy po stronie nabywcy występuje korekta podatku VAT naliczonego z tytułu wspomnianej powyżej ulgi.

Ulga za złe długi w podatku VAT w świetle przepisów

Jak wynika z art. 89b pkt 1 ustawy o VAT, przedsiębiorca ma obowiązek skorygowania podatku naliczonego w sytuacji, kiedy nie doszło do uregulowania należności wynikającej z faktury dokumentującej dostawę towarów lub świadczenie usług na terenie Polski. Stosownej korekty trzeba dokonać w momencie, w którym faktura VAT zakupu nie została uregulowana w przeciągu 90. dni od terminu płatności, jaki wskazano na dokumencie zakupu. Wówczas w rachubę wchodzi wierzytelność uprawdopodobniona. W tym miejscu należy jeszcze nadmienić, iż korekta dotyczy także podstawy opodatkowania oraz kwoty podatku, jaka przypada na część kwoty wierzytelności, której nieściągalność została uprawdopodobniona.

Ulga na złe długi – jakie warunki musi spełnić wierzyciel?

Wierzyciel, który chciałby skorzystać z ulgi na złe długi, w dniu poprzedzającym złożenie deklaracji podatkowej mającej na celu dokonanie korekty w ramach prezentowanej ulgi musi być zarejestrowany jako podatnik VAT czynny. Ponadto od daty wystawienia faktury, która dokumentuje wierzytelność, nie mogło upłynąć więcej, niż 3 lata – licząc od końca roku, w którym wystawiono fakturę.

Jeżeli dostawa towarów lub świadczenie usług odbywało się na rzecz konsumenta lub podatnika zwolnionego z VAT, wówczas korekty można dokonać tylko wtedy, gdy:

• nastąpiło potwierdzenie wierzytelności prawomocnym orzeczeniem sądu oraz skierowanie jej na drogę postępowania egzekucyjnego lub
• wierzytelność wpisano do rejestru długów prowadzonego na poziomie krajowym lub
• została ogłoszona upadłość konsumencka wobec dłużnika.

Co robi wierzyciel w razie uregulowania lub zbycia należności po złożeniu deklaracji?

Jeśli po złożeniu deklaracji podatkowej, w której nastąpiło dokonanie korekty, wierzytelność została uregulowana lub zbyta, to wtedy wierzyciel ma obowiązek zwiększyć podstawę opodatkowania i kwotę podatku należnego za ten okres, w którym uregulowano lub zbyto należność. Może oczywiście zdarzyć się i tak, że dłużnik uregulował jedynie część należności – wówczas zwiększenie podstawy opodatkowania i kwoty podatku należnego ma odniesienie wyłącznie do tej spłaconej części.

Kiedy dłużnik ma obowiązek dokonania korekty?

Nieopłacenie należności, jaka wynika z faktury dokumentującej dostawę towarów lub świadczenie usług na terytorium Polski w ciągu 90. dni od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze, rodzi pewne skutki również i dla dłużnika. W takim przypadku musi on skorygować odliczoną kwoty podatku, jaka wynika z tej faktury. Obowiązek ów nie zachodzi w dwóch okolicznościach, a mianowicie wtedy, kiedy dłużnik:

• uregulował należność najpóźniej w ostatnim dniu okresu rozliczeniowego, w którym upłynął 90. dzień od dnia upływu terminu płatności tejże należności.
• w ostatnim dniu miesiąca, w którym upływa 90. dzień od dnia upływu terminu płatności, jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, upadłościowego lub w trakcie likwidacji.

Przy częściowym uiszczeniu należności korekta odnosi się tylko do podatku naliczonego, który przypada na część nieuregulowaną. Podobnie, jak i wierzyciel, tak samo dłużnik może zwiększyć kwotę podatku naliczonego za okres, w którym uregulował należność, gdy płatność ta miała miejsce po dokonaniu korekty. Przy częściowym uregulowaniu należności zwiększenie podatku dotyczy spłaconej części.

Kiedy korekta nie jest możliwa?

Korekty nie dokonuje się, jeżeli w rachubę wchodzi:

• WNT – czyli wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów,
• import usług regulowany art. 28b ustawy o VAT,
• import usług,
• import towarów regulowany art. 33a. ustawy o VAT.

Wymienione transakcje mają z punktu widzenia podatku VAT charakter neutralny. Przy ich rozliczaniu podatek od towarów i usług jest ujmowany i w rejestrze VAT zakupu, i w rejestrze VAT sprzedaży.

Ulga za złe długi a podatek dochodowy

Na zakończenie warto jeszcze wspomnieć o tym, jak ulga za złe długi ma się do podatku dochodowego. Wierzyciel, który z niej korzysta, powinien: po pierwsze – ująć ją w Księdze Przychodów i Rozchodów, a po drugie – zmniejszyć podstawę opodatkowania w zaliczce na podatek. Przy uldze za złe długi stosowany jest art. 26i ustawy PIT. Bazując właśnie na tych zapisach, podstawę opodatkowania można zmniejszyć o zaliczaną do przychodów należnych wartość należności, której dłużnik nie uregulował. Podatnik ma prawo uwzględnić to w zeznaniu podatkowym za rok podatkowy, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonej na fakturze. Z kolei z art. 44 ust. 17-24 ustawy o PIT wynika, iż istnieje opcja zastosowania ulgi za złe długi w zaliczce. Dochód stanowiący podstawę obliczenia zaliczki można pomniejszyć o zaliczaną do przychodów należnych wartość wierzytelności – pod warunkiem że dłużnik jej nie uregulował.