Katarzyna Tadla
Nowy rok przyniósł nie tylko zmiany w kalendarzu, ale także w portfelach Polaków. Od 1 stycznia 2025 roku zaczęły obowiązywać wyższe stawki akcyzy na alkohol i papierosy. Podwyżki te są częścią szeroko zakrojonej strategii rządowej, której celem jest jednoczesne zwiększenie wpływów do budżetu państwa i ograniczenie konsumpcji używek. Jakie konkretnie zmiany przewidują przepisy? Co to oznacza dla konsumentów i jakie będą długofalowe skutki? Przeanalizujmy szczegóły.
Spis treści
ukryj
Nowe przepisy o akcyzie – co się zmieniło?
Podwyżki wynikają z nowelizacji ustawy o podatku akcyzowym (Dz.U. z 2024 r. poz. XYZ), podpisanej przez prezydenta w listopadzie 2024 roku. To już kolejny etap stopniowego zwiększania obciążeń fiskalnych na produkty alkoholowe i wyroby tytoniowe, zgodnie z unijnymi zaleceniami dotyczącymi polityki zdrowotnej.
Alkohol
Od 1 stycznia 2025 roku nowe stawki akcyzy objęły wszystkie rodzaje alkoholu:
- Piwo – akcyza wzrosła z 125 zł do 131 zł za hektolitr.
- Przykład: butelka piwa o pojemności 0,5 litra zdrożała o około 3 grosze. Piwo kosztujące wcześniej 5 zł teraz kosztuje 5,03 zł.
- Wino – wino musujące i spokojne również zostały objęte podwyżką. Cena za butelkę wzrosła średnio o 10 groszy.
- Przykład: butelka wina kosztująca 25 zł zdrożała do 25,10 zł.
- Mocne alkohole – największe podwyżki dotyczą wódki i innych wysokoprocentowych trunków. Stawka akcyzy zwiększyła cenę półlitrowej butelki wódki o około 1 zł.
- Przykład: wódka kosztująca wcześniej 30 zł teraz będzie dostępna za 31 zł.
Wyroby tytoniowe
Od 1 marca 2025 roku w życie weszły wyższe stawki akcyzy na papierosy i produkty alternatywne:
- Papierosy – podatek wzrósł o 25%, co oznacza, że paczka papierosów kosztująca dotychczas 17-18 zł teraz jest dostępna za ponad 20 zł.
- Tytoń do palenia – akcyza wzrosła o 38%, co znacznie podnosi koszt skręcania papierosów własnoręcznie.
- Płyny do e-papierosów – stawka wzrosła aż o 75%, z 0,55 zł do 0,96 zł za mililitr. To oznacza, że użytkownicy e-papierosów muszą liczyć się z wyższymi wydatkami na zakup płynów.
Dlaczego podniesiono akcyzę?
Rząd argumentuje, że zmiany te są podyktowane kilkoma kluczowymi celami:
- Wzrost wpływów budżetowych – wyższe stawki akcyzy mają przynieść państwu dodatkowe miliardy złotych rocznie. Środki te mają być przeznaczone m.in. na ochronę zdrowia i programy profilaktyczne.
- Ograniczenie konsumpcji używek – droższe papierosy i alkohol mają zmniejszyć ich dostępność, szczególnie wśród młodzieży i osób o niższych dochodach.
- Zgodność z polityką UE – Polska dąży do osiągnięcia minimalnych stawek akcyzy na poziomie wymaganym przez Unię Europejską.
Przykłady praktyczne
Aby lepiej zrozumieć, jak podwyżki akcyzy wpłyną na przeciętnego konsumenta, przyjrzyjmy się kilku przykładom:
- Pani Anna, która kupuje paczkę papierosów dziennie, wydawała dotychczas około 540 zł miesięcznie (przy cenie 18 zł za paczkę). Po podwyżce jej miesięczny koszt wzrośnie do 600 zł (przy cenie 20 zł za paczkę).
- Pan Marek, regularnie pijący piwo w weekendy, kupował 8 butelek tygodniowo za 40 zł. Po podwyżkach zapłaci 40,24 zł tygodniowo, czyli o 12,48 zł więcej w skali roku.
Konsekwencje społeczne i gospodarcze
Dla konsumentów
Podwyżki najbardziej odczują osoby, które regularnie korzystają z alkoholu i papierosów. Wzrost cen może wpłynąć na ograniczenie spożycia, szczególnie wśród młodszych grup wiekowych. Jednak w przypadku osób uzależnionych wyższe ceny mogą skutkować szukaniem tańszych alternatyw, takich jak nielegalne produkty z szarej strefy.
Dla budżetu państwa
Według rządowych szacunków, podwyżki mają przynieść kilka miliardów złotych dodatkowych wpływów rocznie. Pieniądze te mają być przeznaczone na leczenie chorób związanych z używkami, takie jak nowotwory płuc czy marskość wątroby, a także na kampanie edukacyjne.
Ryzyko rozwoju szarej strefy
Eksperci ostrzegają, że znaczące podwyżki mogą zwiększyć zainteresowanie nielegalnymi produktami alkoholowymi i tytoniowymi, co zmniejszy efektywność wpływów z akcyzy.
Jak skorzystać z ulg akcyzowych?
Warto pamiętać, że niektóre przedsiębiorstwa mogą korzystać z ulg akcyzowych lub zwolnień. Dotyczy to głównie producentów wykorzystujących alkohol i tytoń do celów przemysłowych, takich jak produkcja kosmetyków czy leków. Warunkiem jest jednak spełnienie wymagań określonych w ustawie o podatku akcyzowym.
