Kosztorys – Przewodnik

Tworzenie kosztorysów to kluczowy element zarówno dla inwestorów, jak i wykonawców. Właściwe przygotowanie kosztorysu pozwala na precyzyjne oszacowanie kosztów realizacji projektu oraz kontrolowanie wydatków na każdym etapie prac. W tym artykule przedstawimy podstawowe zasady tworzenia kosztorysów oraz zaawansowane techniki, które pozwolą na jeszcze lepsze zarządzanie budżetem.

Na początek warto zrozumieć, czym jest kosztorys. Kosztorys to szczegółowy wykaz robót, materiałów i usług niezbędnych do realizacji projektu, wraz z ich ilościami i jednostkowymi cenami. Kosztorys pozwala na oszacowanie całkowitego kosztu inwestycji oraz na monitorowanie wydatków w trakcie realizacji projektu.

Tworzenie kosztorysu zaczyna się od analizy dokumentacji projektowej. Należy dokładnie przeanalizować rysunki, specyfikacje techniczne oraz wszelkie inne materiały, które opisują zakres prac. Na tej podstawie można określić, jakie roboty, materiały i usługi będą potrzebne do realizacji projektu.

W kolejnym kroku warto zastosować metodę przedmiarową, która polega na wyliczeniu ilości poszczególnych robót, materiałów i usług. Przykładowo, jeśli projekt zakłada wykonanie ściany z cegieł, należy obliczyć ilość cegieł, zaprawy murarskiej oraz robocizny potrzebnej do wykonania tej ściany. Metoda przedmiarowa pozwala na precyzyjne oszacowanie ilości potrzebnych materiałów oraz czasu realizacji poszczególnych robót.

Ważnym elementem kosztorysu jest również oszacowanie jednostkowych cen robót, materiałów i usług. Można to zrobić na podstawie własnych doświadczeń, analizy rynku lub korzystając z gotowych baz cenowych. Należy jednak pamiętać, że ceny mogą się różnić w zależności od regionu, dostawców czy specyfiki danego projektu.

Zaawansowane techniki tworzenia kosztorysów obejmują między innymi analizę ryzyka oraz optymalizację kosztów. Analiza ryzyka pozwala na uwzględnienie niepewności związanych z realizacją projektu, takich jak zmiany cen materiałów, opóźnienia w dostawach czy nieprzewidziane prace dodatkowe. Optymalizacja kosztów polega na poszukiwaniu rozwiązań, które pozwolą na obniżenie kosztów realizacji projektu bez utraty jakości wykonania.

Podsumowując, tworzenie kosztorysów to niezbędne narzędzie zarówno dla inwestorów, jak i wykonawców. Pozwala ono na precyzyjne oszacowanie kosztów realizacji projektu oraz kontrolowanie wydatków na każdym etapie prac. Warto zastosować zaawansowane techniki, takie jak analiza ryzyka czy optymalizacja kosztów, aby jeszcze lepiej zarządzać budżetem inwestycji.

Podstawy kosztorysowania: co to jest kosztorys i jak go sporządzić

Co to jest kosztorys budowlany: definicja i zastosowanie

Kosztorys budowlany to szczegółowy wykaz robót, materiałów i usług niezbędnych do realizacji projektu budowlanego, wraz z ich ilościami i jednostkowymi cenami. Kosztorys pozwala na oszacowanie całkowitego kosztu inwestycji oraz na monitorowanie wydatków w trakcie realizacji projektu. W praktyce, kosztorys budowlany jest niezbędnym narzędziem zarówno dla inwestorów, jak i wykonawców, umożliwiającym kontrolowanie kosztów oraz planowanie budżetu.

Jak zrobić kosztorys: podstawowe kroki

Proces tworzenia kosztorysu budowlanego można podzielić na kilka podstawowych kroków:

1. Analiza dokumentacji projektowej – należy dokładnie przeanalizować rysunki, specyfikacje techniczne oraz wszelkie inne materiały, które opisują zakres prac.
2. Określenie zakresu robót, materiałów i usług – na podstawie analizy dokumentacji projektowej, należy określić, jakie roboty, materiały i usługi będą potrzebne do realizacji projektu.
3. Wyliczenie ilości poszczególnych robót, materiałów i usług – można zastosować metodę przedmiarową, która pozwala na precyzyjne oszacowanie ilości potrzebnych materiałów oraz czasu realizacji poszczególnych robót.
4. Oszacowanie jednostkowych cen – można to zrobić na podstawie własnych doświadczeń, analizy rynku lub korzystając z gotowych baz cenowych.
5. Sumowanie kosztów – na podstawie wyliczonych ilości oraz jednostkowych cen, należy obliczyć całkowity koszt realizacji projektu.

Czy można samemu zrobić kosztorys budowlany: mit czy rzeczywistość?

Samodzielne sporządzanie kosztorysu budowlanego jest możliwe, jednak może być czasochłonne i wymagać odpowiedniej wiedzy oraz doświadczenia. Dla osób, które nie mają doświadczenia w kosztorysowaniu, warto rozważyć skorzystanie z usług specjalistów, takich jak kosztorysantów czy biur projektowych. Warto jednak pamiętać, że samodzielne sporządzanie kosztorysu może być również cennym doświadczeniem, pozwalającym na lepsze zrozumienie procesu budowlanego oraz kontroli kosztów.

Metody sporządzania kosztorysów: przegląd technik

W praktyce stosuje się różne metody sporządzania kosztorysów, które można dostosować do specyfiki danego projektu. Oto kilka popularnych technik:

• Metoda przedmiarowa – polega na wyliczeniu ilości poszczególnych robót, materiałów i usług na podstawie analizy dokumentacji projektowej.
• Metoda normatywów czasowych – opiera się na wykorzystaniu norm czasowych pracy dla poszczególnych robót, co pozwala na oszacowanie kosztów robocizny.
• Metoda analizy jednostkowych kosztów – polega na analizie kosztów jednostkowych dla poszczególnych robót, materiałów i usług, co pozwala na oszacowanie kosztów całkowitych.
• Metoda kalkulacji kosztów – opiera się na obliczeniu kosztów poszczególnych robót, materiałów i usług na podstawie analizy rynku oraz własnych doświadczeń.

Wybór odpowiedniej metody kosztorysowania zależy od specyfiki danego projektu oraz dostępnych danych i informacji. Ważne jest, aby dostosować metodę do potrzeb inwestora oraz charakterystyki realizowanej inwestycji.

Rodzaje kosztorysów: od podstawowego do szczegółowego

Podstawowy kosztorys budowlany: co go określa

Podstawowy kosztorys budowlany to uproszczona wersja kosztorysu, która zawiera jedynie najważniejsze informacje dotyczące robót, materiałów i usług niezbędnych do realizacji projektu. W przeciwieństwie do szczegółowego kosztorysu, podstawowy kosztorys nie uwzględnia wszystkich drobnych elementów, co sprawia, że jest mniej precyzyjny. Jest on jednak łatwiejszy i szybszy w sporządzeniu, co czyni go przydatnym narzędziem dla inwestorów, którzy chcą szybko oszacować koszty inwestycji.

Kosztorys ślepy: kiedy jest stosowany

Kosztorys ślepy to rodzaj kosztorysu, który jest sporządzany na podstawie niekompletnej lub nieprecyzyjnej dokumentacji projektowej. Stosowany jest w sytuacjach, gdy inwestor potrzebuje szybkiego oszacowania kosztów, ale nie dysponuje jeszcze pełną dokumentacją. Kosztorys ślepy może być również wykorzystywany jako narzędzie do negocjacji z wykonawcami, jednak ze względu na swoją niedokładność, nie powinien być traktowany jako ostateczne źródło informacji o kosztach inwestycji.

Precyzyjny kosztorys inwestorski: co go wyróżnia

Precyzyjny kosztorys inwestorski to szczegółowy i dokładny kosztorys, który uwzględnia wszystkie elementy projektu, w tym roboty, materiały, usługi, a także koszty pośrednie, takie jak koszty administracyjne czy transport. Kosztorys inwestorski jest sporządzany na podstawie pełnej dokumentacji projektowej oraz analizy rynku, co pozwala na precyzyjne oszacowanie kosztów inwestycji. Jest on niezbędny dla inwestorów, którzy chcą dokładnie kontrolować koszty oraz planować budżet.

Kosztorys ofertowy: jak jest wykonywany i do czego służy

Kosztorys ofertowy to rodzaj kosztorysu, który jest sporządzany przez wykonawców w celu przedstawienia oferty cenowej dla inwestora. Kosztorys ofertowy uwzględnia wszystkie roboty, materiały i usługi, które wykonawca zamierza zrealizować w ramach projektu, a także koszty pośrednie, takie jak koszty administracyjne czy transport. Proces tworzenia kosztorysu ofertowego obejmuje analizę dokumentacji projektowej, określenie zakresu robót, materiałów i usług, wyliczenie ilości poszczególnych elementów oraz oszacowanie jednostkowych cen. Kosztorys ofertowy służy inwestorowi do porównania ofert różnych wykonawców oraz wyboru najkorzystniejszej propozycji.

Skład i zawartość kosztorysu budowlanego

Co zawiera kosztorys budowlany: elementy składowe

Kosztorys budowlany to dokument, który przedstawia szczegółowe informacje na temat kosztów związanych z realizacją projektu budowlanego. Składa się z kilku kluczowych elementów, takich jak:

• Roboty budowlane – obejmujące wszystkie prace związane z budową, takie jak prace ziemne, murowanie, tynkowanie, malowanie czy instalacje elektryczne i sanitarne.
• Materiały budowlane – zawierające informacje o rodzajach i ilościach materiałów niezbędnych do realizacji projektu, takich jak cegły, beton, drewno, czy izolacje.
• Usługi – obejmujące koszty związane z wynajmem sprzętu, transportem materiałów, czy usługami specjalistów, takich jak architekci, inżynierowie czy geodeci.
• Koszty pośrednie – uwzględniające koszty administracyjne, takie jak opłaty za pozwolenia, ubezpieczenia, czy koszty związane z nadzorem budowlanym.

Kosztorys budowlany wzór: jak powinien wyglądać

Wzór kosztorysu budowlanego powinien być przejrzysty i łatwy do zrozumienia zarówno dla inwestora, jak i wykonawcy. Szablon kosztorysu budowlanego może zawierać następujące elementy:

1. Nagłówek z informacjami o inwestorze, wykonawcy, projekcie oraz dacie sporządzenia kosztorysu.
2. Spis treści z podziałem na poszczególne części kosztorysu, takie jak roboty budowlane, materiały, usługi czy koszty pośrednie.
3. Tabele z opisem poszczególnych pozycji kosztorysu, ilością jednostek, ceną jednostkową oraz łącznym kosztem.
4. Podsumowanie kosztów, zawierające łączną wartość kosztorysu oraz podział na poszczególne elementy składowe.
5. Informacje o źródłach cen, na podstawie których sporządzono kosztorys.

Źródła cen do kosztorysów: gdzie szukać informacji

W celu sporządzenia precyzyjnego kosztorysu budowlanego, niezbędne jest pozyskanie informacji o aktualnych cenach materiałów, robót i usług. Źródła cen do kosztorysów mogą obejmować:

• Katalogi cenowe – publikacje zawierające aktualne ceny materiałów i usług, dostępne w formie drukowanej lub elektronicznej.
• Internetowe bazy danych – serwisy internetowe, na których można znaleźć aktualne ceny materiałów, robót i usług, często z możliwością filtrowania wyników według lokalizacji, producenta czy rodzaju produktu.
• Oferty firm – bezpośrednie zapytania do producentów, dystrybutorów czy wykonawców, które pozwolą uzyskać aktualne ceny oraz ewentualne rabaty czy warunki współpracy.
• Porównywarki cen – narzędzia internetowe, które pozwalają na szybkie porównanie cen materiałów czy usług w różnych sklepach czy firmach.

Warto pamiętać, że ceny materiałów, robót i usług mogą się różnić w zależności od lokalizacji, sezonu czy koniunktury rynkowej, dlatego warto regularnie aktualizować informacje o cenach w kosztorysie budowlanym.

Kosztorysowanie w praktyce: kto, gdzie i po co sporządza kosztorysy

Kto przygotuje kosztorys budowlany: kwalifikacje i odpowiedzialności

Kosztorys budowlany może być przygotowany przez różne osoby, takie jak inwestor, wykonawca, architekt, inżynier budowlany czy specjalista ds. kosztorysowania. Ważne jest, aby osoba sporządzająca kosztorys posiadała odpowiednie kwalifikacje oraz doświadczenie w branży budowlanej. Odpowiedzialność za prawidłowe przygotowanie kosztorysu spoczywa na osobie go sporządzającej, dlatego warto zwrócić się do specjalisty z doświadczeniem w tej dziedzinie.

Gdzie wykorzystywany jest kosztorys: różne dziedziny

Kosztorys budowlany jest wykorzystywany w różnych dziedzinach, takich jak:

• Budownictwo mieszkaniowe – kosztorysowanie jest niezbędne przy planowaniu budowy domów jednorodzinnych, budynków wielorodzinnych czy osiedli mieszkaniowych.
• Budownictwo komercyjne – kosztorysy są wykorzystywane przy realizacji projektów biurowców, centrów handlowych, hoteli czy obiektów przemysłowych.
• Budownictwo infrastrukturalne – kosztorysowanie jest stosowane przy planowaniu i realizacji inwestycji drogowych, kolejowych, mostów, tuneli czy obiektów hydrotechnicznych.
• Remonty i modernizacje – kosztorysy są niezbędne przy planowaniu prac remontowych, renowacji czy modernizacji istniejących obiektów budowlanych.

Po co kosztorys budowlany: funkcje i cele sporządzania

Kosztorys budowlany pełni wiele funkcji i jest niezbędny w procesie realizacji inwestycji budowlanych. Główne cele sporządzania kosztorysów to:

• Planowanie budżetu – kosztorys pozwala na oszacowanie kosztów inwestycji, co jest kluczowe dla inwestora przy podejmowaniu decyzji o realizacji projektu.
• Porównywanie ofert – kosztorys umożliwia porównanie ofert różnych wykonawców, co pozwala na wybór najkorzystniejszej propozycji pod względem cenowym i jakościowym.
• Kontrola kosztów – kosztorys służy jako narzędzie kontrolowania kosztów w trakcie realizacji inwestycji, co pozwala na bieżące monitorowanie wydatków i ewentualne wprowadzenie korekt.
• Uzasadnienie kosztów – kosztorys jest dokumentem, który uzasadnia koszty inwestycji przed organami administracyjnymi, bankami czy innymi instytucjami finansującymi projekt.

Czy można samodzielnie przygotować kosztorys budowlany: poradnik dla amatorów

Przygotowanie kosztorysu budowlanego samodzielnie jest możliwe, jednak wymaga odpowiedniej wiedzy i doświadczenia w branży budowlanej. Dla osób, które chcą spróbować swoich sił w kosztorysowaniu, warto zwrócić uwagę na następujące kroki:

1. Zapoznanie się z podstawami kosztorysowania, takimi jak rodzaje kosztorysów, metody szacowania kosztów czy źródła cen.
2. Wybór odpowiedniego oprogramowania do kosztorysowania, które ułatwi przygotowanie dokumentu i automatyzację niektórych procesów.
3. Zebranie informacji o cenach materiałów, robót i usług, korzystając z różnych źródeł, takich jak katalogi cenowe, internetowe bazy danych czy oferty firm.
4. Sporządzenie kosztorysu, uwzględniając wszystkie elementy składowe, takie jak roboty budowlane, materiały, usługi czy koszty pośrednie.
5. Weryfikacja kosztorysu, sprawdzenie poprawności danych oraz ewentualne korekty.

Warto jednak pamiętać, że samodzielne przygotowanie kosztorysu budowlanego może być czasochłonne i niewystarczająco precyzyjne, dlatego zaleca się skorzystanie z usług specjalistów w tej dziedzinie.

Kosztorysowanie budowlane: aspekty prawne i finansowe

Podstawy prawne kosztorysowania: co mówi prawo

W Polsce, kosztorysowanie budowlane jest uregulowane prawnie, głównie przez ustawę Prawo budowlane oraz rozporządzenia wykonawcze do tej ustawy. Zgodnie z przepisami, kosztorys budowlany powinien być sporządzony zgodnie z obowiązującymi normami technicznymi, takimi jak Polskie Normy (PN) czy Wytyczne Kosztorysowe. Ponadto, kosztorys powinien uwzględniać aktualne ceny materiałów, robót i usług, które są dostępne na rynku budowlanym.

Ile kosztuje kosztorys budowlany: przegląd cen

Cena kosztorysu budowlanego zależy od wielu czynników, takich jak:

• Rodzaj inwestycji – kosztorysowanie budynków mieszkalnych, komercyjnych czy infrastrukturalnych może różnić się cenowo ze względu na złożoność projektu.
• Zakres prac – im większy zakres prac do wykonania, tym wyższa będzie cena kosztorysu.
• Doświadczenie specjalisty – kosztorys sporządzony przez doświadczonego specjalistę może być droższy, ale również bardziej precyzyjny i wiarygodny.
• Termin realizacji – pilne zlecenia mogą wiązać się z wyższymi kosztami.

Średnia cena kosztorysu budowlanego w Polsce wynosi około 1-3% wartości inwestycji, jednak warto pamiętać, że każdy przypadek jest indywidualny i należy skonsultować się z ekspertem w celu uzyskania dokładnej wyceny.

Jak długo jest ważny kosztorys inwestorski: zasady obowiązywania

Kosztorys inwestorski jest ważny przez określony czas, który zależy od wielu czynników, takich jak zmiany cen materiałów, robót i usług, zmiany przepisów prawnych czy warunków rynkowych. Zasadniczo, kosztorys inwestorski powinien być aktualizowany co najmniej raz w roku, aby uwzględnić te zmiany. W przypadku długotrwałych inwestycji, kosztorys może być aktualizowany nawet częściej, na przykład co kwartał lub co pół roku.

Zakup kosztorysu budowlanego: kiedy warto, a kiedy nie

Zakup kosztorysu budowlanego może być opłacalny w różnych sytuacjach, takich jak:

• Brak doświadczenia – jeśli nie masz odpowiedniej wiedzy i doświadczenia w kosztorysowaniu, warto zainwestować w profesjonalny kosztorys, aby uniknąć błędów i niedokładności.
• Złożoność projektu – im bardziej skomplikowany jest projekt, tym większe ryzyko błędów w kosztorysie, co może prowadzić do dodatkowych kosztów w trakcie realizacji inwestycji.
• Wymagania prawne – w niektórych przypadkach, prawo wymaga przedstawienia kosztorysu sporządzonego przez specjalistę, na przykład przy ubieganiu się o pozwolenie na budowę czy kredyt inwestycyjny.

Z drugiej strony, zakup kosztorysu budowlanego może być nieopłacalny, jeśli:

• Posiadasz odpowiednią wiedzę i doświadczenie – jeśli jesteś ekspertem w dziedzinie kosztorysowania, możesz samodzielnie sporządzić kosztorys, oszczędzając na kosztach zewnętrznego specjalisty.
• Projekt jest prosty – w przypadku prostych inwestycji, takich jak niewielkie remonty czy modernizacje, kosztorysowanie może być mniej skomplikowane i łatwiejsze do wykonania samodzielnie.

Podsumowanie

W artykule omówiliśmy najważniejsze aspekty związane z kosztorysowaniem budowlanym, takie jak podstawy prawne, ceny, ważność kosztorysu inwestorskiego oraz sytuacje, w których warto zainwestować w profesjonalny kosztorys. Przypomnijmy, że kosztorysowanie budowlane jest uregulowane prawnie w Polsce, a cena kosztorysu zależy od wielu czynników, takich jak rodzaj inwestycji, zakres prac, doświadczenie specjalisty czy termin realizacji. Kosztorys inwestorski jest ważny przez określony czas, zależny od zmian cen materiałów, robót i usług, przepisów prawnych czy warunków rynkowych. Zakup kosztorysu budowlanego może być opłacalny w sytuacjach, gdy brakuje doświadczenia, projekt jest złożony lub wymagane są kosztorysy sporządzone przez specjalistę.

Kosztorys to dokument finansowy stosowany w przedsiębiorstwach w celu obliczenia wysokości przewidywanych kosztów. Pozwala na weryfikację opłacalności planowanej inwestycji, ułatwia formalności przy staraniu się o kredyt i usprawnia opracowanie harmonogramów. Sprawdź, jak prawidłowo wykonać kosztorys.

Kiedy tworzy się kosztorys

Zgodnie z definicją z Kodeksu Cywilnego, kosztorys to obliczenie przewidywanych kosztów związanych z wykonaniem czegoś. Najważniejszą funkcją tego typu dokumentów jest funkcja szacowania kosztów. Dodatkowo kosztorys pełni też rolę cenotwórczą i nakładczą.

Sporządzanie kosztorysów jest ważnym etapem inwestycji w wielu różnych branżach, m.in. branży budowlanej, architektonicznej, produkcyjnej, energetycznej czy eventowej. Taki dokument pozwala dobrze zaplanować koszty, a w dalszych etapach realizacji inwestycji pomaga przy ewidencji rozliczeń finansowych. Wyróżniamy kilka rodzajów kosztorysów: inwestorski, ofertowy, powykonawczy oraz zamienny. W zależności od celu i funkcji, jakie ma spełniać, kosztorys będzie zawierał inne dane. Dokumenty te mogą się między sobą różnić pod względem konstrukcji.

Kosztorys to dokument bardzo przydatny przy realizacji dużych wydarzeń. Nie tylko prac budowlanych, remontów itp., ale też wszelkiego rodzaju spotkań: targów, imprez plenerowych, koncertów itp. Szczegółowo określa on nie tylko ceny poszczególnych materiałów, produktów czy prac, ale też zakres działań, jakie mają zostać wykonane.

Niektóre firmy budowlane życzą sobie sporo za wykonanie kosztorysu prac budowlanych.

Rodzaje kosztorysów

Kosztorys inwestorski to dokument sporządzany przez zamawiającego. Przede wszystkim szacuje koszt określonych prac. Taki kosztorys stanowi część dokumentacji przetargowej – w tym wypadku prawidłowe, rzetelne i czytelne przygotowanie dokumentu jest bardzo istotne. Często decyduje o wygraniu przetargu.

Kosztorys ofertowy uzgadnia ceny przedsięwzięcia. W tym wypadku zadanie sporządzenia takiego dokumentu spoczywa na wykonawcy. To właśnie wykonawca wyznacza cenę, za którą może wykonać swoją pracę oraz ustala inne koszty, np. materiałów czy współpracy z podwykonawcami.

Kosztorys powykonawczy również jest dokumentem sporządzanym przez wykonawcę. Tym razem jednak wystawia się go po zrealizowaniu zaplanowanych prac. Zdarza się bowiem, że przez rozpoczęciem robót precyzyjne określenie zakresu cen i kosztów jest niemożliwe bądź groziłoby dużymi rozbieżnościami. W takim wypadku wykonuje się kosztorys nie na etapie sporządzania umowy, ale po zrealizowaniu jej warunków.

Kosztorys zamienny to dokument sporządzany przez wykonawcę w trakcie prac. Zdarza się, że w wyniku różnych czynników konieczne okazuje się wprowadzenie zmian w zawartej wcześniej umowie. W takim wypadku realizacja zadania musi zostać ponownie wyceniona. Taka praktyka jest dość często stosowana przy inwestycjach długofalowych, np. dużych budowach.

Jakie dane powinien zawierać kosztorys

Kosztorys powinien zostać sporządzony w sposób czytelny i jednoznaczny. Zależnie od rodzaju inwestycji, zawiera informacje o:

• wykorzystywanych materiałach,
• kosztach prowadzenia prac (tzw. robocizny),
• ilości używanych rzeczy,
• ilości potrzebnego sprzętu,
• jednostkach miary,
• cenach jednostkowych,

Kosztorys może wyszczególniać, jak powyższe dane kształtują się dla każdej obejmującej go pozycji z osobna. Oczywiście można do niego dołączyć także dodatkowe dane i elementy istotne z punktu widzenia planowania czy realizacji inwestycji. To np. dane wykonawcy i inwestora, dokumentacja projektowa czy planowany czas realizacji.

Osoba uprawniona do wykonania kosztorysu

Kosztorys sam w sobie jest dokumentem sporządzanym i przekazywanym pomiędzy przedsiębiorstwami. Stroną może być też osoba fizyczna. Należy pamiętać, że formalności w tym zakresie zostały określone w przepisach, m.in. ustawie Kodeks Cywilny, ustawie Prawo Zamówień Publicznych i ustawie o cenach.

Wystawianiem kosztorysów powinna zajmować się uprawniona osoba posiadająca niezbędną do tego wiedzę i doświadczenie. W praktyce funkcję kosztorysanta nierzadko pełni technik budownictwa, kierownik produkcji, inżynier budownictwa, architekt krajobrazu, zarządca nieruchomości itd. Wszystko zależy od rodzaju i specyfiki inwestycji.