Magdalena Pytlas
Czym jest działalność regulowana?
Jedną z bardzo ważnych zasad polskiego prawa jest wolność działalności gospodarczej. Ta obowiązuje w praktycznie każdym przypadku. Istnieją jednak od tego wyjątki dla wybranych rodzajów działalności. Uzasadnienie tego można przeczytać w orzeczeniu pochodzącym z Wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z 9 czerwca 2022 roku, II SA/Op 125/22:
”Wolność działalności gospodarczej podlega ograniczeniu tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny, zgodnie z art. 22 Konstytucji RP. Istnieje domniemanie wolności podejmowania i prowadzenia działalności, o ile (i dopóki) co innego nie wynika z przepisów ustawowych. Z zasadą wolności działalności gospodarczej związane jest również uprawnienie do podejmowania przez przedsiębiorców wszelkich działań, z wyjątkiem tych, które są zakazane przez przepisy prawa. Przedsiębiorcy mogą być obowiązani do określonego zachowania tylko na podstawie przepisów prawa, o czym stanowi art. 8 ustawy Prawo przedsiębiorców. Przepis ten wyraża zasadę, że to, co nie jest prawem zabronione, jest dozwolone. Tym samym należy wskazać, że podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa.”
Działalność regulowana to więc rodzaj działalności gospodarczej, który z uwagi na interes publiczny jest objęty większą liczbą regulacji. Aby móc takową prowadzić, konieczne jest uzyskanie zezwolenia, specjalnej koncesji, czy też wpisu do rejestru działalności regulowanej. Wtedy otrzymujemy prawo do prowadzenia działalności regulowanej na terenie całego kraju na okres nieokreślony (z wyjątkiem tych sytuacji, w których przepisy stanowią inaczej).
Jakie działalności określamy mianem regulowanych?
Regulowane jest prowadzenie działalności na przykład związanych z produkcją oraz rozlewem wyrobów alkoholowych. Mowa tu zarówno o wyrobach winiarskich, jak i spirytusowych. Aby móc prowadzić taką działalność, trzeba uzyskać wpis do stosownego rejestru, za który odpowiada minister właściwy do spraw rynków rolnych.
Na wolność w prowadzeniu działalności gospodarczej nie można liczyć również w trakcie świadczenia usług detektywistycznych. Objęte dodatkowymi regulacjami są także firmy przechowujące dokumentację osobową i płacową. Zezwolenie konieczne jest również w razie prowadzenia ośrodka szkolenia kierowców czy egzaminatorów kierowców, a także prowadzenia stacji kontroli pojazdów.
Wpis do rejestru prowadzonego przez Prezesa Narodowego Banku Polskiego muszą z kolei uzyskać osoby chcące prowadzić działalność kantorową. Nie można także zapominać o istnieniu koncesji np. na sprzedaż lub serwowanie wyrobów alkoholowych o różnej zawartości alkoholu, czy też wyrobów tytoniowych.
Kiedy można nie otrzymać zezwolenia na działalność regulowaną?
Oczywiście uzyskanie koncesji lub zezwolenia nie jest gwarantowane. W wielu sytuacjach organ zajmujący się jej wydawaniem może nie zgodzić się na udzielenie jej dla danego przedsiębiorstwa. Naturalnie dzieje się tak, gdy nie zostaną spełnione jej warunki.
Zezwolenia można nie otrzymać także wtedy, gdy koncesja udzielana jest w ramach rozprawy bądź przetargu. Wtedy mogą ją otrzymać inni przedsiębiorcy, którzy również zdecydowali się wystąpić z wnioskiem o jej udzielenie. Koncesje nie są też udzielane w sytuacjach, w których ich wydanie mogłoby wiązać się z występowaniem zagrożenia obronnego bądź bezpieczeństwa państwa albo obywateli. Dla każdej z koncesji istnieją też osobne przepisy, które mówią o sytuacjach, w których jej udzielenie nie jest możliwe.
Działalność regulowana — jak jest kontrolowana?
Kontakt z odpowiednimi organami nie kończy się w momencie udzielenia koncesji, zezwolenia lub wpisania firmy do rejestru działalności regulowanej. Przedsiębiorstwo może być również poddawane kontrolom. Ich celem jest sprawdzenie zgodności działalności z koncesją, a także przestrzegania warunków wykonywania działalności gospodarczej.
W ramach kontroli osoby upoważnione do jej przeprowadzenia są uprawnione do wstępu na teren obiektu, lokalu, nieruchomości lub jej części, gdzie dana działalność jest wykonywana. Mogą tego dokonać w godzinach, w których jest, lub powinna być, wykonywana wyżej wymieniona działalność. Mają też prawo do żądania ustnych oraz pisemnych wyjaśnień i okazania dokumentów, innych nośników informacji, a także wszelkich danych, które mają związek z przedmiotem prowadzonej kontroli.
W razie złamania zasad, którymi objęta jest działalność regulowana, trzeba liczyć się nawet z odebraniem koncesji, zezwolenia lub wypisaniem firmy z rejestru działalności regulowanej. Dotyczy to jednak przypadków, w których doszło do wyraźnych uchybień. Gdy nie są one rażące, organ koncesyjny może wezwać przedsiębiorcę do ich usunięcia, a następnie powtórzyć kontrolę.
