Anna Kruk
Niedozwolone klauzule na umowach zawieranych pomiędzy przedsiębiorcą a konsumentem mogą doprowadzić firmę do sądu, gdzie walka jest z góry przegrana. Sprawdź, jakich zapisów w żadnym wypadku nie umieszczać na takich kontraktach i z czym wiąże się złamanie zasad dotyczących ochrony konsumenta.
Niedozwolone klauzule umowne – czym są?
Jako przedsiębiorca nie musisz się domyślać, czym są niedozwolone klauzule na umowach. Ich definicję znajdziesz w art. 3851 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem, za klauzule niedozwolone uznajemy wszystkie postanowienia na umowach zawieranych pomiędzy firmą a konsumentem, które są niezgodne z prawami konsumenta. To też wszystkie indywidualne postanowienia sprzeczne z dobrymi obyczajami lub naruszające prawo konsumenta.
Ważne! Zawarcie niedozwolonej klauzuli na umowie jest niezgodne z prawem, nawet jeśli konsument wyraża na nie zgodę. Nie ma przy tym znaczenia, czy tylko pobieżnie przejrzał treść, czy wnikliwie zapoznał się z kontraktem i świadomie zgodził się na zawarte w nim warunki.
Niedozwolone klauzule na umowach mogą pojawić się nie tylko w kontraktach zawieranych pomiędzy przedsiębiorcą a konsumentem, ale też pomiędzy przedsiębiorcami czy chociażby w umowach kredytowych. Jednak to konsumenci, jako strona słabsza w relacjach z firmami, są szczególnie chronieni przez prawo.
Niedozwolone klauzule na umowach: przykłady
Nie istnieje wyczerpująca lista klauzul umownych, których nie można zawierać w kontraktach ani we wzorcach umownych. Stworzenie takiego katalogu mijałoby się z celem, ponieważ dawałoby pole do nadinterpretacji i nadużyć. W art. 385(3) Kodeksu cywilnego można znaleźć te najczęstsze. Dodatkowo można też wymienić szereg przykładów zapisów, które z pewnością zostałyby uznane za niedozwolone klauzule na umowach.
Przykłady niedozwolonych klauzul umownych:
- Wyłączenie lub ograniczenie odpowiedzialności firmy za szkody na osobie;
- Wyłączenie lub ograniczenie odpowiedzialności za brak wykonania lub nienależyte wykonanie zobowiązania;
- Zezwolenie firmie na przeniesienie wynikających z umowy praw i obowiązków bez zgody konsumenta;
- Uzależnienie zawarcia umowy przyrzeczonej przez konsumenta od tego, czy takie same umowy będzie on zawierał także w przyszłości;
- Uzależnienie zawarcia lub wykonania umowy bądź jej brzmienia od zawarcia innej umowy – takiej, która nie ma związku bezpośredniego z danym kontraktem;
- Pozbawienie konsumenta prawa do rozwiązania umowy, wypowiedzenia lub odstąpienia od niej;
- Nałożenie wyłącznie na konsumenta obowiązku ustalonej zapłaty w przypadku rezygnacji;
- Uzależnienie wykonania czynności będącej przedmiotem umowy od okoliczności zależnych wyłącznie od woli przedsiębiorcy.
Powyżej wymienione niedozwolone klauzule na umowach są bezspornie sprzeczne z prawem. Definicja tych zapisów daje jednak pole do szerokiej interpretacji. W sprawach spornych to sąd decyduje, czy przedsiębiorca miał prawo zamieścić daną klauzulę na umowie zawieranej z konsumentem.
Konsekwencje zawarcia klauzuli niedozwolonej na umowie
Konsument, który zauważy na wzorcu umownym klauzulę, którą uważa za niedozwoloną, powinien zwrócić na to uwagę przedsiębiorcy. Przedstawiciel firmy może nie być do końca świadomy, że dany zapis jest niezgodny z dobrymi obyczajami i prawami konsumenta. Wtedy może zmienić treść umowy. Jeśli nie chce tego zrobić, konsument może danej umowy po prostu nie podpisywać i skorzystać z oferty innej firmy.
Jeszcze przed podpisaniem umowy konsument może zwrócić się do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów o uznanie wzorca umowy za niedozwolony. A jeśli już podpisze umowę, dysponuje szeregiem środków i organizacji (m.in. UOKiK), które pomogą mu walczyć o swoje prawa.
Ważne! Niedozwolone klauzule na umowach nie obowiązują, nawet jeśli konsument już taką umowę podpisał. Należy jednak podkreślić, że samo zawarcie w kontrakcie takich niezgodnych z prawem postanowień nie unieważnia całej umowy. Konsument nie musi stosować się wyłącznie do zapisów niedozwolonej klauzuli, natomiast cała reszta umowy zachowuje moc prawną.
