Posezonowa przecenia towarów a kwestie księgowe

Znalezienie w sezonie nabywców na określone towary bywa niekiedy problematyczne. Z tego też względu przedsiębiorcy, chcąc redukować straty i wypracować nawet minimalny zysk, decydują się na posezonowe wyprzedaże. Muszą przy tym pamiętać o prawidłowym ujęciu ich w księgach rachunkowych.

Towary a księgi rachunkowe

Przedsiębiorcy, którzy prowadzą księgi rachunkowe, mogą ujmować w nich towary na dzień ich nabycia w dwojaki sposób:

• w cenach nabycia lub
• w cenach zakupu, niemniej pod warunkiem, że skutkiem tego nie będzie zniekształcenie ani stanu aktywów, ani finansowego wyniku firmy.

W przypadku ewidencjonowania towarów bez marży handlowej oraz podatku VAT nalicza się je przy sprzedaży. Przy tej okazji wypada przypomnieć, iż cena zakupu towaru obejmuje kwotę, jaka należy się sprzedawcy – z wyłączeniem podatków od towaru i usług oraz akcyzowego. Jeżeli natomiast w rachubę wchodzi import, to wówczas kwota należna sprzedawcy jest dodatkowo powiększona o obciążenia mające charakter cywilnoprawny. Do przesłanek, które obniżają cenę zakupu, zaliczają się m.in. upusty czy rabaty. Co się z kolei tyczy ceny nabycia, to zgodnie z art. 28 ust. 2 ustawy o rachunkowości jest nią cena zakupu powiększona o koszty, które są bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem składnika aktywów do stanu zdatnego do używania lub wprowadzenia do obrotu – wliczając w to koszty transportu, załadunku, wyładunku, składowania lub wprowadzenia towaru do obrotu. Do rzadkości nie należą sytuacje, kiedy wytwarzanie lub przygotowanie towaru jest długotrwałym procesem. Wówczas istnieje opcja zwiększenia ceny nabycia o koszty, jakie przedsiębiorca musiał ponieść w związku z zobowiązaniami, jakie zaciągnął na ten cel. Koszty te trzeba jednak pomniejszyć o przychody z tytułu sprzedaży tych towarów.

Oczywiście ewidencję przyjęcia i rozchodu towarów da się uprościć, np. poprzez przyjmowanie ich na poziomie cen sprzedaży netto i cen sprzedaży brutto. To osoba prowadząca działalność gospodarczą ma decydujący głos odnośnie do cen, które w danej firmie będą stosowane na potrzeby ewidencjonowania towarów. Wiele w tym kontekście zależy od specyfiki obrotu towarami oraz skali, na jaką się on odbywa.

Przecena towaru do ceny powyżej jego zakupu – jak księgować?

Nierzadko przedsiębiorcy obniżają cenę towaru w taki sposób, że po obniżce jest nie jest ona niższa od ceny zakupu. W takim układzie przy ewidencjonowaniu towaru w cenach zakupu lub nabycia cena ewidencyjna się nie zmienia. Zmniejszony zostaje jedynie przychód ze sprzedaży. Jeśli jednak cena po przecenie jest wyższa niż cena zakupu towaru, cena ewidencyjna ulega zmianie, co znajduje odzwierciedlenie w księgach. Skutki takiej przeceny można zaksięgować tak:

1. korekta odchyleń z tytułu marży handlowej:

– Wn konto 34-1 „Odchylenia od cen ewidencyjnych towarów z tytułu marży”,

– Ma konto 33 „Towary”,

• korekta odchyleń z tytułu podatku VAT:

– Wn konto 34-2 „Odchylenia od cen ewidencyjnych towarów z tytułu VAT”,

– Ma konto 33 „Towary”.

Przecena towaru poniżej ceny zakupu w księgach

Wskutek sprzedaży towaru po cenie, która po obniżce jest niższa od ceny zakupu, traci on częściowo na wartości. Art. 28 ust. 7 ustawy o rachunkowości wyjaśnia, że trwała utrata wartości ma miejsce, gdy zachodzi spore prawdopodobieństwo, iż kontrolowany przez firmę składnik aktywów nie przyniesie w przyszłości przewidywanych korzyści ekonomicznych – w całości lub znaczącej części. Stanowi to przesłankę do dokonania odpisu, który aktualizuje wartość towarów w związku z trwała utratą ich wartości. Takie odpisy aktualizacyjne zaliczane są do pozostałych kosztów operacyjnych. Znacząca obniżka ceny towarów może być efektem m.in. upływu sezonu czy uszkodzenia towaru. Skutki tej przeceny mogą być zaksięgowane w poniższy sposób:

– Wn konto 76-1 „Pozostałe koszty operacyjne”,

– Ma konto 34-3 „Odpisy aktualizujące wartość towarów”.

Konieczne jest ponadto właściwe ujęcie w księgach odchyleń z tytułu marży handlowej i VAT,  jeżeli cena brutto towaru po obniżce jest niższa od ceny zakupu:

– Wn konto 34-3 „Odpisy aktualizujące wartość towarów”,

– Ma konto 73-1 „Wartość sprzedanych towarów w cenach zakupu (nabycia)”.

Przecena towaru – co z podatkiem dochodowym?

Obniżka ceny towaru sprawia, że przedsiębiorca uzyskuje z jego sprzedaży dochód niższy, niż początkowo zakładany. Mianem straty określana jest różnica pomiędzy ceną sprzedaży towaru a ceną jego zakupu, która jest w tym przypadku niższa. Straty co prawda nie rozlicza się jako osobnego zdarzenia, ale koszt zakupu przecenionego towaru nie jest wyłączony z kosztów uzyskania przychodu. Uwzględnia się go w rachunku podatkowym łącznie z innymi przychodami, jakie podatnik osiągnął za dany okres rozliczeniowy. Podobnie jest z kosztem zakupu tych towarów – dla celów podatku dochodowego ujmuje się go wraz z pozostałymi kosztami. Nie wolno zapomnieć o stosownym udokumentowaniu obniżki ceny sprzedaży, np. poprzez sporządzenie specjalnego protokołu zawierającego ważne dane z naciskiem na nazwę towaru oraz ceny zakupu, regularną i obniżoną, Należy też podać powody obniżki ceny sprzedaży.