Odwrotne obciążenie w podatku VAT

Od 1 października 2013 r. w handlu produktami wrażliwymi będzie miał zastosowanie mechanizm odwrotnego obciążenia w VAT. Nowe przepisy mają przeciwdziałać wyłudzeniom VAT w obrocie wyrobami stalowymi i paliwami.

Najczęściej ciężar podatku VAT przy dokonywanych transakcjach spoczywa na osobie sprzedawcy, który wystawia fakturę VAT i zobowiązany jest jednocześnie do rozliczenia podatku VAT. 2014 rok jest rokiem poważnych zmian w przepisach ustawy o VAT, ale część z nich wchodzi w życie już teraz. Od 1 października pojawiło się wiele nowych przepisów odnoszących się do trybu rozliczeń podatku od towarów i usług konsumpcyjnych. Jednym z nich są przepisy o odwrotnym obciążeniu VAT. Na czym ono polega i co zmieniło się w tej kwestii od 1 października 2013 roku?

Odwrotne obciążenie

Konieczność posługiwania się zwrotem w języku polskim może sprawić problem zagranicznemu nabywcy, który ma obowiązek opodatkowania transakcji. Nie wymagają też tego unijne regulacje, które nakazują jedynie, by pojawił się dopisek reverse charge.

W wyniku nowelizacji rozporządzenia w sprawie m.in. wystawiania faktur VAT (Dz.U. z 2011 r. nr 68, poz. 360, rozporządzenie zmieniające Dz.U. z 2012 r. poz. 1428) od 1 stycznia 2013 r. każdy z podatników dokonujących dostawy towarów lub wykonujących usługi, w przypadku których obowiązanym do rozliczenia podatku od towarów i usług jest nabywca, winien na fakturze umieszczać informację „odwrotne obciążenie”(par. 5 ust. 2 pkt 5 rozporządzenia). W uproszczeniu dotyczy to następujących sytuacji:

• sprzedaży towarów, które w chwili transakcji znajdują się poza Polską, a sprzedaż dokonywana jest na rzecz przedsiębiorcy,
• eksportu usług,
• sprzedaży na terytorium Polski odpadów, m.in. złomu.

Do końca 2012 r. sprzedawca miał wybór. Na fakturze umieszczał dowolnie: formułę „odwrotne obciążenie”, adnotację, że podatek rozlicza nabywca, lub wskazywał przepis ustawy/dyrektywy zezwalający na zastosowanie odwrotnego rozliczenia.

Generalnie, to sprzedawca obciążony jest podatkiem VAT i obowiązkiem jego rozliczenia, ale w obrocie niektórymi towarami zastosowanie znajduje tzw. odwrotne obciążenie VAT. Oznacza ono, że ciężar rozliczenia podatku VAT spoczywa nie na sprzedawcy, a nabywcy danych towarów.

Art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT wskazuje, że podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nabywające towary wymienione w załączniku nr 11 do ustawy, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:
a) dokonującym ich dostawy jest podatnik, o którym mowa w art. 15, u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9,
b) nabywcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15,
c) dostawa nie jest objęta zwolnieniem, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 2.

Dotychczas wyłącznie w przypadku obrotu złomem to nabywca rozliczał podatek VAT wynikający z takiej transakcji, a od 1 października tego roku obowiązuje nowa lista towarów, wywołująca odwrotne obciążenie podatkiem VAT. W załączniku nr 11 do ustawy o VAT wskazano, jakie to będą towary.

Towary powodujące odwrotne obciążenie podatkiem VAT

Wśród towarów, wywołujących odwrotne obciążenie podatkiem od towarów i usług, wymienia się w załączniku nr 11 ustawy o VAT między innymi następujące towary:
• Granulki i proszek z surówki, surówki zwierciadlistej lub stali,
• Wyroby płaskie walcowane na gorąco, o różnej szerokości
• Pręty walcowane na gorąco, w nieregularnie zwijanych kręgach, ze stali niestopowej,
• Kształtowniki otwarte, nieobrobione więcej niż walcowane na gorąco, ciągnione na gorąco lub wyciskane, z pozostałej stali stopowej
• Pręty ciągnione na zimno oraz kątowniki, kształtowniki i profile, ze stali niestopowej i stopowej,
• Drut ciągniony na zimno, ze stali niestopowej
• Miedź nierafinowana; anody miedziane do rafinacji elektrolitycznej
• Miedź rafinowana i stopy miedzi, nieobrobione plastycznie; stopy wstępne miedzi
• Proszki i płatki z miedzi i jej stopów
• Płaskowniki, pręty, kształtowniki i walcówka, z miedzi i jej stopów
• Druty z miedzi i jej stopów
• Wraki przeznaczone do złomowania inne niż statki i pozostałe konstrukcje pływające
• Odpady szklane
• Odpady z papieru i tektury
• Pozostałe odpady gumowe
• Odpady z tworzyw sztucznych
• Odpady inne niż niebezpieczne zawierające metal
• Niebezpieczne odpady zawierające metal
• Surowce wtórne metalowe, szklane, papierowe, tekturowe, z tworzyw sztucznych i z gumy.

Jak sporządzić fakturę?

Faktura VAT wskazująca na odwrotne obciążenie w podatku VAT powinna w polu „stawka VAT” posiadać określenie „Stawka Odwr.Obc” lub „O.o”. Na fakturach dokumentujących dostawy towarów objętych z mocy ustawy o VAT odwrotnym obciążeniem w podatku VAT, powinny przede wszystkim znajdować się wyrazy „odwrotne obciążenie”. Samo oznaczenie faktury słowami VAT rozlicza nabywca, w świetle istniejącego prawa o podatku VAT będzie niewystarczające. Wynika to z § 5 ust. 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów z 28 marca 2011 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług.

Niedopuszczalne jest wykorzystywane w poprzednich latach oznaczenie faktury z odwrotnym obciążeniem VAT jako „odwrotne obciążenie na podstawie art. 120 ustawy o VAT i art. 313 dyrektywy”, gdyż na podstawie tych przepisów do „odwrotnego obciążenia” właściwie nie dochodzi.

Nasz program Faktura VAT posiada taką funkcję – zobacz program do faktur w najnowszej wersji.